بازار آتی یک مرکز مالی برای انجام قراردادهای آتی استاندارد است که شامل توافق‌نامه‌ای قانونی با حدومرز مشخص است و هنگام امضای قرارداد برای خرید یا فروش یک کالای اقتصادی در آینده باقیمت توافق شده، ایجاد شده است.

کالای تحویلی در قرارداد آتی باید دارای استاندارد کیفیت و کمیت بوده و زمان و مکان تحویل آن نیز مشخص باشد. تنها متغیر در معاملات آینده در بازار آتی قیمت است که در مرحله معامله برآورد می‌شود. درواقع منظور از معاملات آتی، پوشاندن ریسک سرمایه‌گذاری است و این ابزار در بورس کالا مورداستفاده قرار می‌گیرد. استفاده از معاملات آینده، می‌تواند به‌عنوان راه‌کاری برای جذب نقدینگی محسوب شود و با قرار گرفتن معامله‌گران و بازارسازان در کنار معاملات آتی، چرخه بورس برای پذیرایی از سرمایه‌های سرگردان تکمیل می‌شود.

بورس بازاری است که با در نظر گرفتن شرایط، می‌توان هر چیزی را در آن خرید و فروش کرد. با پیشرفت بورس در ایران و احساس نیاز به معامله کالاهای مختلف در آن، این بازار گسترده‌تر شده و بازارهای مختلفی برای خریدوفروش اضافه شد. یکی از بازارهایی که نیاز اقشار مختلفی را برطرف می‌کند، بازار بورس کالا است که کالاهای متفاوتی در آن خرید و فروش می‌شود.

بورس کالا چیست؟

بازار بورس کالا باهدف رفع کاستی‌های بازار سنتی در جهت توسعه مبادلات کالایی و اضافه کردن کاربردهای بیشتر به‌منظور ایجاد بستری جامع ایجاد شده است.
بورس کالا یکی از ۵ بورس فعال در ایران است. در سال ۱۳۸۲ شورای عالی بورس اقدام به راه‌اندازی و گسترش بورس‌های کالایی در ایران نمود. بورس فلزات در شهریور ۱۳۸۲ و بورس کالای کشاورزی در شهریور ۱۳۸۳ آغاز به فعالیت کردند. بر مبنای قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران و با تصویب شورای عالی بورس، شرکت بورس کالای ایران در آذر ۱۳۸۵ با درهم آمیختن بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی تشکیل شد و پس از پذیره‌نویسی و برگزاری مجمع عمومی، از مهر ۱۳۸۶ کار خود را زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار آغاز کرد.

بورس کالا فضایی است برای مجموعه‌ای از عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان که برای خرید و فروش کالای خاصی به شکل‌های مختلف با توجه به ماهیت کالا به آن بازار وارد می‌شوند. همچنین یکی دیگر از ویژگی‌های این بازار، قانونمند بودن این بازار است. 

اوراق قرضه یا اوراق بدهی ورقه قابل معامله‌ای است که بیانگر مبلغ وام با سود مشخصی است. این سود در فواصل زمانی از پیش تعیین شده پرداخت می‌شود و در سررسید مشخصی کل مبلغ آن به خریدار اوراق پرداخت خواهد شد. همچنین ممکن است این اوراق علاوه بر سود در نظر گرفته شده، حق یا حقوق دیگری نیز برای خریدار خود به همراه داشته باشد. بنابراین در این اوراق سود، زمان پرداخت سود و زمان سررسید آن مشخص است. اوراق قرضه بر اساس عواملی نظیر مدت سررسید، نرخ بهره، نوع وثیقه و … تقسیم‌بندی می‌شوند.

اوراق قرضه به طور معمول توسط دولت منتشر و ضمانت می‌شود و آنجا که پرداخت اصل و فرع این اوراق توسط دولت تعهد می‌شود، بدون خطر محسوب شده و مورد اطمینان سرمایه‌گذار است و ریسک آن بسیار پایین است. اوراق قرضه دولتی، اوراق قرضه شهرداری‌ها و اوراق خزانه نمونه‌هایی از اوراق قرضه منتشر شده توسط دولت است.

اوراق مالی اسلامی (صکوک)

از آنجا که اوراق قرضه مبتنی بر قرض با بهره است، از دیدگاه اسلام ربا محسوب شده و حرام است؛ لذا در کشورهای اسلامی نمی‌توان از این اوراق جهت تامین مالی استفاده کرد. برای رفع این مشکل در ابتدا به انتشار اوراق مشارکت پرداخته شد؛ اما از آنجا که این اوراق به پشتوانه یک طرح فیزیکی منتشر می‌شود و زمانی که شرکت‌ها برای خرید دارایی و تامین نقدینگی دچار مشکل شوند، اوراق مشارکت کاربردی ندارند، متخصصان مالی ابزار مالی جدید را طراحی نمودند. در نهایت با ایجاد بانکداری اسلامی، ابزارهای مالی اسلامی یا همان صکوک ایجاد گردید.

اوراق بهادار (Securities) هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل‌و‌انتقال برای مالک آن باشد. به‌بیان‌دیگر اوراق بهادار نوعی ابزار مالی با قابلیت نقل‌و‌‌انتقال است. این اوراق از هر نوع آن شامل سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم، سهام جایزه، اوراق مشارکت، مشتقات، اختیار معامله، قرارداد آتی و صکوک که باشد، نوعی ارزش مالی را برای مالک آن به‌همراه دارد.

همچنین شرکت یا نهادی که اوراق بهادار صادر می‌کند، به‌عنوان صادرکننده(توزیع‌کننده) شناخته می‌شود. این اوراق در بازار سرمایه به سه بخش کلی «اوراق بدهی»، «اوراق حقوق صاحبان سهام»، «ابزارهای مشتقه» تقسیم می‌شود.

1. بازار اوراق سهام: بازاری که سهام شرکت های سهامی (عادی و ممتاز) در آن داد و ستد می شود.

2. بازار ابزارهای مشتقه: بازاری که معاملات ابزارهای مبتنی بر دارایی‌های مالی یا فیزیکی (اختیار معامله و قرارداد آتی) در آن صورت می پذیرد.

3. بازار اوراق بدهی (قرضه): بازاری که ابزارهای با درآمد ثابت در آن معامله می‌شود.