قطعا همه ما در بازار سرمایه بدنبال جذابیت هایی برای خرید و فروش هستیم و افزایش و کاهش قیمت ها دلیل جذابیت بازار سرمایه هستند. نماد های بزرگ بازار شاخص سازهای بازار و نماد های کوچک ریسک آفرین های آن هستند. شاخص کل صرفا مقداری برای مقایسه بازار است ولی مقیاس درستی از افزایش یا کاهش قیمت ها در کل بازار سرمایه نیست. هر فرد باید به شاخص کل هم وزن در کنار شاخص کل دقت کند و بررسی موشکافانه از آن داشته باشد.
معنای افزایش شاخص کل و شاخص کل هم وزن، کاهش شاخص کل و شاخص کل هم وزن، افزایش شاخص کل و کاهش شاخص کل هم وزن، کاهش شاخص کل و افزایش شاخص کل هم وزن را هر کسی باید بداند و درک کند.
اما نکته و سوال مهم در بازار سرمایه روزهای گرم و سرد بازار است که در کنار آن روزهای سبز و قرمز نیز مطرح میشود. روزهای گرم روزهای شبیه ابتدای سال 99 و روزهای سرد روزهایی که نقدینگی در بازار نبود و معنای اصلی سهامداری مطرح میشد و به سودآوری بیشتر توجه میشد اما در کنار اینها روزهای سبز و قرمز بازار است.
بالاخره هستند افرادی که در روزهای منفی نیز بدنبال تکاپو و یافتن راه حل هایی برای پیدا کردن سهام های خوب هستند که در ادامه بخشی از تجربه خود را در جهت یافتن سهام های خوب در روز های قرمز بازار را ارائه میدهم..
ابتدای حرف را با جمله ی طلایی "موفق ترین فرد بازار سرمایه کسی است که وقتی در روزهایی که مردم تقاضای خرید داشته باشند، او فروشنده و زمانی که بازار در حال فروش باشد او خریدار باشد" شروع میکنم.
مثال معروف همین امر هم مثال بیل فروشی است که زمانی که مردم به طمع گنج بودند و دنبال کندن زمین برای دستیابی به گنج بودند، او با فروش بیل ثروتمندترین فرد شد.
دیگر فکر نکنم لازم باشد که یادآوری کنم فردی موفق است که از دل ناکامی ها نیز سربلند بیرون بیاید؟!
باید استراتژی خاص خود را داشته باشد تا با هر شرایطی بتواند خود را وفق دهد.
خب حالا در روز های منفی چه سهام هایی بخریم؟

1. بورس، بازار فوق تخصصی است، دور از هیجان زدگی و با منطق عمل کنید.
هیجان در هر لحظه از بازار (حتی در روزهای گل و بلبل) به ضرر قطعی فرد است. هیچ وقت هیجان زده و بدون حساب کتاب وارد سهمی نشوید.
هیجان زده ی رشد عالی سهمی نشوید و چشم ها را گرد نکنید! سهمی در حال صعود است، قبلا پیشخور شده و در حال حرکت است نه سوار شدن!
دنبال سهام هایی نباشید که در حال مثبت خوردن های روزانه بیشمار است. آن سهم همانند ماشین درحال حرکت است. بدنبال سهامی باشید که قصد حرکت دارد.
در بازار بورس باید به سودآوری یک سهم و فعالیت و مدیریت یک سهم بیش از هر چیزی اهمیتی دهید و قبلا نیز از قول یکی از بزرگان بازار گفته ام اگر از فعالیت و نحوه مدیریت سهمی اطلاعاتی ندارید نباید وارد آن شوید. پس سواد مالی خود را همواره زیاد کنید و در مورد مدیریت شرکت آگاهی پیدا کنید، چرا که یک مدیریت عالی هر چند در شرکت بسیار کوچک باشد، میتواند سود چند برابری محقق کند و در مقابل یک مدیریت ضعیف در یک شرکت حتی نام آشنا و بزرگ، میتواند آن را به خاک سیاه بنشاند. پس حتما کارکرد و فعالیت و سودآوری شرکت ها  را لحاظ کنید قبل از آنکه شرکت زیان های خود را بر شما لحاظ نکرده باشد.

2. سهام هایی که خبرهای توسعه و خوبی را در حال انتشار دارند.
دو شرکت را در نظر بگیرید. شرکت الف که سالیانه سود 500 ريالی برای هر سهم میدهد که میتوانید آن سهم را به قیمت 10000 ريال بخرید و شرکت ب که سالیانه سود 250 ريالی برای هر سهم به قیمت 5000 ريال میدهد. نسبت سود به قیمت در شرکت الف 0.05 و در شرکت ب نیز 0.05 خواهد بود. حال فرض کنید شرکت ب قصد فعالسازی طرح توسعه خود دارد و قرار است سود را به میزان 500 ريال در هر سهم برساند و فرض بر آن باشد که قیمت نیز به 10000 ريال برسد. خب تا اینجای کار دو شرکت در ظاهر با هم شرایطشان یکی است. 500 ريال سود به هر سهم و قیمت سهم 10000 ريال ولی آیا میزان بازگشت سرمایه در هر دو یکی است؟
برای جواب به آن یک مثال از دو فرد میزنم:
فرد A از شرکت الف به میزان 10,000 عدد و فرد B از شرکت ب به میزان 20,000 عدد خریدند. شرکت الف در سال اول 5,000,000 ريال به فرد الف سرمایه بازمیگرداند و شرکت ب نیز در سال اول 10,000,000 ريال سود تقسیم میکند!
یعنی فرد B توانسته با پیدا کردن شرکتی که طرح توسه خوبی در نظر داشته، سهم به همان میزانی که فرد A سرمایه گذاری کرده است را خریداری نموده و دوبرابر فرد A سود کسب کند.
از تاثیر همه جانبه خبرها از جمله اقتصادی و غیراقتصادی، تولیدی و غیرتولیدی، غافل نشوید.

3. سهم هایی را انتخاب کنید که رشد چندانی نداشته اند.
سهم هایی را پیدا کنید که رشد چندانی (بدلایلی غیر از دلیل کاهش تولید و محدودیت فروش و کسب سود) نداشته باشند و اماده حرکت باشند. قطعا سهم هایی که از رشد بازار جا مانده اند، جذاب ترین ها برای خریداری هستند.

4. ضریب بتای سهم منفی باشد!
ضریب بتا چیست؟ به همبستگی سهم به شاخص کل را ضریب بتا میگویند (البته تعریف ساده تر شده بود).
ضریب بتا که همان همبستگی سهم به شاخص در نظر گرفته میشود، وقتی عدد 1 باشد، یعنی هر گونه تغییر در شاخص، به همان میزان تغییر در سهم اتفاق میفتد؛ مثلا شاخص مثبت 1 باشد، سهم نیز مثبت 1 درصد پیش خواهد رفت، شاخص منفی 2 باشد، سهم نیز منفی 2 خواهد بود.
وقتی ضریب بتا منفی باشد، یعنی شاخص به هر میزانی که حرکت میکند، سهم نیز دقیقا به همان اندازه ولی در عکس جهت حرکت میکند. (یاد قانون نیوتون افتادم که هر عملی عکس العملی دارد، به همان اندازه ولی در خلاف جهت!)؛ یعنی اگر شاخص مثبت 1 باشد، سهم منفی 1 خواهد بود و وقتی شاخص منفی 2 است، سهم مثبت 2 خواهد بود.
پس دریافتید که برای روزهای قرمز بازار، اگر قصد خرید و نوسان گیری دارید، بدنبال سهام هایی باشید که همبستگی یا ضریب بتای منفی داشته باشند.
در مورد ضریب بتا و نحوه محاسبه آن در مطلبی جداگانه و مفصل حرف خواهم زد.


با رعایت نکات ساده ی بالا، بسیاری از ریسک ها و ترس های معاملاتی شما برطرف خواهند شد ولی تذکر لازم است که نباید به همین چند مورد بسنده کرد. یک سهامدار واقعی در انتخاب سهم، گاهی اوقات بیش از 50 مورد را لحاظ میکند تا بهترین سهم را پیدا کند ولی مواردی که عنوان کردم و حال تجربیات بودند، کاهش بسیار موثری در ریسک های سرمایه گذاری داشته و امکان ضرر را تا حد بسیاری کاهش میدهد.
در پایان باز هم عارض میشوم که حتما حتما حتما با دانش بورسی وارد بورس شوید و به دور از هیجانات و صف نشینی های کاذب که چیزی جز ضرر شما ندارند، به خرید سهام هایی بپردازید که توجیه اقتصادی و خرید داشته باشند.

موفق و پرسود باشید
سیدرضا مهرجویان