بازار سرمایه، بازار بسیار پیچیده و حساس است و افرادی که در بازار سرمایه کار میکنند باید افرادی بسیار صبور و جسور باشند و در کنار این موارد باید بسیار آگاه و باهوش باشند.
جان بوگل "If you have trouble imagining a 20% loss in the stock market, you shouldn't be in stocks: اگر نمیتوانید ضرر 20 درصدی را در بازار سهام تصور کنید، نباید وارد بورس شوید."
بازار سرمایه بازار افت و خیز است، بازاری دارای ضربان و نبض، ضربان ها ریزی که نشان از زنده بودن آن است (نبض) و ضربان های بزرگی که نشان از عارضه در آن است (شوک)؛ پس اگر سهمتان نبض ندارد علائم حیاتی آنرا چک کنید! و اگر شوک بزرگی بر آن وارد شده است حتما از معامله هیجانی پرهیز کنید و تمام اخبار و مسائل و مشخصات فنی سهم را بررسی کنید تا علت افت آن را پیدا کنید. پیدا کردن علت بسیار سودمند تر از معامله های هیجانی اشتباه دیگر است و بقول معروف نباید از یک سوراخ دوبار گزیده شوید.
بقول J.M Keynes "As time goes on, I get more and more convinced that the right method of investment is to put fairly large sums into enterprises which one thinks one knows something about and in the management of which one thoroughly believes: با گذشت زمان، بیشتر و بیشتر قانع می‌شوم که روش صحیح سرمایه گذاری این است که مقادیر زیادی سرمایه وارد شرکت هایی کنیم که درباره آن فکر کرده ایم یا چیزی درباره‌اش می‌دانیم و به مدیریت آن بطور کامل باور داریم."

وقتی در مورد چیزی نمیدانید، مطمئن باشید چشم بسته قصد پرش از هواپیما را دارید که هیچ ابزار پروازی را در پیش خود ندارید!
جلوی اشتباهات را بگیرید و اول سرمایه تان را حفظ کنید و بعد به اندیشه افزایش سرمایه باشید.
در ادامه با مواردی که در خرید سهام باید به آنها توجه کنید را خدمتتان عرض می‌کنم..
قبل از هر چیزی خدمتتان عرض میکنم، دانش داشته باشید، دانش داشته باشید، دانش داشته باشید!
بغیر از دانش اگر وارد بازار سرمایه شدید، قبل از آنکه با نصف سرمایه از آن خارج شوید، همین الان اقدام کنید!
این را در نظر داشته باشید، هر اشتباه شما میتواند کسری از سرمایتان را از بین ببرد و قطره قطره جمع گردد وانگهی نابود شود! و یا اینکه مثال معروف قورباغه فلج در داخل آب گرم که کم کم آب گرم شده و قورباغه در رویای خود نشسته است و زمانی بیدار میشود که دیگر فلج شده است!

در بازار سرمایه نباید بی گدار به آب بزنید، به حرف بسیاری از افرادی که افراطی مردم را به بازار سرمایه میکشانند به طمع و تله ی پول دار شدن، وارد بورس نشوید بورس مکانی است که نیاز به تحقیق و مطالعه فراوان دارد، شما باید با فراز و فرود های اقتصادی، روانشناسی های مردم و سرمایه گذاران و نحوه مدیریت دارایی و سهام خود در بازار آشنا باشید و بتوانید پیش از دیگران بیفتید.
پس عجله نکنید و مطالعه کنید، افرادی شاید مثل بنده باشند که چندین سال است در بازار مطالعه دارند. شما هم اگر میخواهید در این بازار ورود کنید و پابرجا باشید، توصیه میکنم اول به خودتان احترام بگذارید و مقلد نباشید و بعد نیز به بورس احترام بگذارید و ظریفانه با آن برخورد کنید تا در تله های افراد قرار نگیرید و از بین نروید. سکه دو رو دارد! روی خوش را فقط نظاره گر نباشید که غافل شوید و خدایی نکرده متضرر شوید.

بخوانید: "اصول اولیه و اصلی که هر کس باید قبل از ورود به بازار بداند"

در بازار بورس اولین کار هدف است. هدف شما چیست؟
اگر هدفی ندارید پیشنهاد میکنم همین اول کار از بازار خداحافظی کنید. اگر هم هدف خاصی دارید، آنرا بسنجید، بازار بورس بازار یک شب و دو شب نیست. همیشه هم ماشین پول سازی نیست. باید بلد باشید کِی بخرید و کِی بفروشید. اگر دانشش را ندارید حتما کار را به کاردان بسپارید و مستقیم سهام نخرید و اجازه دهید ریسکتان کنترل شود تا اینکه ضرر ها وحشتناک نکنید.
به خاصیت معامله ای بازار هم دل خوش نکنید. بازار اگر بخواهد اصلاح داشته باشد، همه سهم ها در صف های فروش قفل خواهند شد و آن زمان است که نااطلاعان! و بی دانشان! با چشم های گریان نظاره گر پوچی سرمایه شان خواهند بود.
باز هم به عرض می رسانم، دانش بورسی، دانش بورسی، دانش بورسی

برای کسب این دانش هم خرج کنید، زیرا برای یکی از پایه های اساسی زندگیتان خرج میکنید (اقتصاد زندگی) و اگر از بین برود، ممکن است زندگی هم از بین برود. البته خرج کردن از لحاظ زمان و یادگیری نه پولی

در نظر داشته باشید، بازار بورس بازار پر از ریسک است! و بی دانشی در این بازار مساوی است با مرگ!
دلخوش و نیشخند زنِ روز های خوشش نباشید! قبل از سر بریدن حتما به طعمه آب و غذای خوب میدهند!

در نظر داشته باشید برای شروع بورس باید دانش را کسب کنید و اگر احساس میکنید زمان بر، حوصله بر و سخت است و توانایی یا وقت کافی و اراده کافی برای پذیرش ریسک ندارید، حتما تحت نظر کارشناس حرکت کنید ولی نکته مهم این است که کارشناس هم باید با دقت انتخاب شود و هر دوستی کارشناس نیست! بهترین دزدی های جهان توسط بهترین دزد های جهان رخ میدهد که ریشه در دوستی با فرد مورد سرقت واقع شده دارد!

یک مثال ریز میزنم از "اندک اندک کسر گردد وانگهی نابود شود"! ، شما فرض کنید براساس هر عنوانی که کارشناسی شده نباشد، اقدام به خرید سهمی مثلا در قیمت 1000 ريال میکنید. قیمت سهم اگر به 900 ريال کاهش پیدا کند، شما 10 درصد متحمل ضرر شدید. حال اگر بخواهید مبلغی به میزان 10 میلیون تومان را در آن سرمایه گذاری کنید، 10 درصد آن یعنی 1 میلیون تومانش کسر شده و حال شما فقط 9 میلیون تومان سرمایه دارید. خب اگر بخواهید سهمی خریداری کنید تا این ضرر را جبران کند، باید چقدر سود کنید؟
ساده است! شما 9 میلیون تومان در سهمی به ارزش 900 ريال سرمایه گذاری میکنید و قیمت سهم به 1000 ريال میرسد (یعنی همان سقف قبلی)، در ظاهر شما 10 درصد ضرر کرده بودید و حال 10 درصد سود کردید و معاملتان پایاپای شد! ولی قسمت جالب ماجرا اینجاست که اعداد زیر به ما میگویند:
قیمت سهم در 1000 ريال است و به 900 ريال تقلیل میابد: 
100,000,000 ريال / 1000 ريال = 100,000 سهم ولی هر معامله ای کارمزدی دارد!
100,000,000 ريال / 1000 ريال - کارمزد خرید 0.464% = 99,502 سهم!
حال قیمت سهمی به 900 ريال رسیده است: 
99,502 سهم * 900 ريال = 89,551,800 ريال! جالبه؟ ولی کارمزد آن مانده!
99,502 سهم * 900 ريال - کارمزد فروش 0.975% = 88,656,282 ريال!
حال قیمت در 900 ريال ریال است:
88,656,282 ريال / 900 ريال = 98,506 سهم در حالت عادی! ولی هر معامله ای کارمزدی دارد!
88,656,282 ريال / 900 ريال - کارمزد خرید 0.464% = 98,071 سهم!
حال قیمت سهم به 1000 ريال رسیده است:
98,071 سهم * 1000 ريال = 98,071,000 ريال !  جالب شد نه! ولی این پایان ماجرا نیست!
تکرار میکنم، هر معامله ای کارمزدی دارد: 98,071 سهم * 1000 ريال - کارمزد فروش 0.975% = 97,090,290 ريال !
متوجه یک ماجرایی شدید! ضرر ها هر چند کوچک! ولی تاثیر بسیار زیادی در کاهش سرمایه شما دارند، در حالی که مشاهده نمودید ما یک مثال فرضی از سهمی که 1000 ريال بود و به 900 ريال رسید و 900 ريال بود و به 1000 ريال رسید و در ظاهر ما به سرجای خود رسیدیم ولی اعداد بی رحم چیز های دیگری بازگو کردند!
همین درصدهای ساده کافیه چندبار تکرار شوند و میزان پول خود را مشاهده نمایید!

پس گول پول های خردی که کم میشوند را نخورید! در همین مثال ساده ای که شما فقط ده درصد را متحمل ضرر شدید، در هر 10 میلیون تومان، 2,909,710 ريال سرمایه از دست دادید! در حالیکه قیمت سهم شاید نسبت به قبل تکانی نخورده باشد!

پس راهکار بعدی در تعیین هدف، اهداف بلند مدت تر و سرمایه گذاری های بلند مدت باشد، به تضاد مدت زمانی که سرمایه گذاری می کنید، به ریسک بزرگ هم می رسید. باید در آینده فکر کنید نه اکنون و دیروز!
افرادی در بازار سرمایه سودهای کلان میبرند که اغلب بلند مدتی هستند و عصاره سود ها را میبرند ولی کوتاه مدتی ها باید باید باید در ثانیه ها و لحظه ترید بکنند و متحمل ریسک های وحشتناکی شوند!

افراد بلند مدت، سود های خوبی از یک سهمی کسب میکنند که ممکن است افراد کوتاه مدت با همان سهم ورشکسته شده باشند!
کوتاه مدتی ها سرمایه گذاری کمتر از 30 روزه را می‌پسندند و میان مدتی ها ما بین 1 الی 3 ماه و بلند مدتی ها به بیش از 3 ماه و اغلب چند ساله سرمایه گذاری میکنند.

شاید برخی دوستان در جواب مثال قبلی که زدم عنوان کنند، خب اگر نفروشد و نگه دارد میتواند متحمل ضرر کمتری شود تا اینکه فروش و خرید کند. بله درست است ولی به شرط آنکه فرد دانش بورسی داشته باشد! ، شخصی که دانش بورسی ندارد قطعا نمیداند اهداف سهم کجاست و قرار است وارد یک اصلاح عمیق چند ده درصدی برود یا به اهداف بالاتر قرار دست پیدا کند و در نتیجه استرس و هیجان، چاشنی باخت سرمایه وی میشود.

پس سهم ها را باید با هدفی که در نظر دارید ترید کنید. فردی که کوتاه مدتی است، قطعا حوصله نگهداری سهمی را ندارد که روزی فقط چند صدم درصد یا نزدیک یک درصد رشد کند یا حتی روز های اصلاح های عمیق به خود ببیند و در مقابل افراد بلند مدت، قطعا سرمایه های کلان خودشان را دوست ندارند به خطر بیندازند و اگر روزی سهم ها در صف فروش قفل شود، شاهد از دست رفتن سرمایه اش باشد.
صف های خرید و فروش اصلا دور از ما نیستند، کافیست بازار یک تکانی به خود دهد! که هر آن امکان دارد (منظورم اصلاح عمیق بازار نیست)

نکته بعدی که فرد باید لحاظ کند، رشد سهم است نه شاخص بورس!
برخی به تفکر "رشد شاخص = رشد تمام سهام ها" وارد بازار سرمایه می شوند و بعد از کاهش قیمت سهم در عین بالا رفتن شاخص، عصبانی و ناراحت میشوند و ندانستن خود را پنهان کرده و اضهارات عجیب را سر میدهند!
در مورد شاخص بورس و قیمت هر سهم، در یک متن دیگر مستقلی خدمتتان ارائه میدهم.
سهم میتواند همراه با شاخص! خلاف با شاخص! و یا خنثی با آن حرکت کند.

نکته دیگر صنعت سهامی است که باید انتخاب کنید و ارتباط مویرگی یک اتفاق با شرکت های مختلف بصورت مستقیم و غیرمستقیم (یک انرژی در برابر یک سیستم)
هر سهمی ارزنده نیست!
صنعت ها بر اساس کارکرد و کارایی های خود، میتوانند جذاب برای سرمایه گذاری باشند یا جذاب نباشند.
مثلا صنعت برق و انرژی، همواره در 4 فصل سال طرفدار دارد ولی مصرف آب در تابستان زیاد بوده و گاز در زمستان. تنها موارد مرتبط با آن ها، شرکت های تولید نیرو نیستند! بلکه شرکت های ارائه دهنده خدمات و کالا بعنوان مثال، کولر سازی و دستگاه تصفیه سازی ها هم به آن مرتبط میشوند. در کنار این شرکت ها، شرکت های حمل و نقل نیز تاثیر میپذیرند. شرکت های حمل و نقل، تاثیر میگذارند بر مصرف سوخت. سوخت بر پالایش و نیرو تاثیر میگذارد و ...
پس یک اتفاق ساده را ساده از کنار آن رد نشوید!

میان مدتی ها بر اساس حال و برمبنای بلند مدت فکر کنند. قطعا شرایط تابستان با زمستان یکی نیست! قبل و تحریم یکی نیست! قبل و بعد صادرات نیز یکی نیست!
برای آشنایی با صنایع فعال در بازار سرمایه، این مطلب را مطالعه بفرمایید: "چه صنایعی در بورس ایران فعال هستند؟"


برای انتخاب سهام به سایت Tse مراجعه کنید و اخبار ریز و درشت سهم و شرکت و صنعت و اقتصاد و حتی خبر های غیر اقتصادی را واکاوی کنید. هیچ خبری بی تاثیر نیست. آتش گرفتن جنگل های آمازون دقیقا به شما ربط دارد! مثالی که همواره عنوان میکردم و با شیوع و گسترش ویروس کرونا در جهان، بسیاری به این موضوع ایمان آوردند.

برای اینکه سهمی را بخرید و سرمایه گذاری کنید، به 3 مرحله خیلی خیلی مهم نیاز دارید تا کارتان را تازه شروع کنید.
1. تحلیل بنیادی سهم  2. تحلیل تکنیکالی سهم  3. تابلوخوانی و روانشناسی بازار
تحلیل های بنیادی، بنیاد و شاکله سهم و شرکت را بررسی میکنند و بسیار سخت بوده و زمان بر است ولی در صورت درست بودن تحلیل، کم ریسک میباشند و مبنای تصمیم گیری بسیاری از سرمایه گذاران بزرگ در دنیا است.
در مقابل تحلیل تکنیکالی قرار دارد که هر تحلیل زمان زیادی طلب نمیکند ولی بسیار ریسک دارد و هر آن احتمال شکست آن وجود دارد.
در مورد دنیای بسیار بزرگ تابلوخوانی و روانشناسی بورس که اگر در مورد آن ندانید، هر خرید و فروش شما ریسکی فراوان متحمل میشود و حتی اگر درست تحلیل کرده باشید، احتمال شکست آن وجود دارد ولی اگر بدانید و آگاه باشید نسبت به این موضوع، یقینا موفقیت در کنار شماست.
به جهت این موضوع، این سه متن را خوب مطالعه کنید:
"تحلیل بنیادی (فاندامنتال) چیست؟"
"تحلیل فنی یا تکنیکالی چیست؟"
"چگونه قیمت سهام را پیش بینی کنیم؟"

پس برای شروع در بورس هیچ عجله ای نکنید و کاهش های کم را به حساب پوچی نگذارید و حتما به سرمایه گذاری غیر مستقیم نگاه ویژه ای بیندازید تا سرمایه تان در خطر نابودی نباشد و از بین نرود. در نظر داشته باشید، اصلاح و رشد، قانون بازار های سرمایه گذاری است و هر شایعه ای را باور نکنید. هر چند افراد باهوش و دانای بورسی، به خوبی شایعات و نادانی های شایعاتی پیرامون بازار و سهم را میدانند. ولی قدرت یکی بودن مردم و شایعه را هم دست کم نگیرید.

افراد ثروتمند در زمان سرمایه گذاری میکنند و افراد فقیر در پول!  گول درصدهای خوب این روزها توسط افراد کاردان و کارنادان را نخورید. مهم این است در زمان و مدت زمان سرمایه گذاری کنید و عاقلانه سرمایه گذاری کنید. سهم خوبی که سود خوب در مدت زمان بهتری داشته باشد نه در 100 سال! و این را هم یادآور میشوم، دنبال سهام بنیادی و درست باشید نه صعودی وحشتناک  چرا که شرط بندی ها، سودهای وحشتناکی بوجود می آورند تا یک کارمند. ولی ممکن است همین فرد شرط بند، در یک شب تمام سرمایه خود را به باد دهد که هیچ بعید نیست! ولی کارمند به فراخور کار خود، مزد میگیرد.

موفق و پرسود باشید
سیدرضا مهرجویان

همچنین بخوانید: 

• "برای یادگیری بورس از کجا شروع کنیم؟"