دامنه نوسان معاملات در بورس اوراق بهادار تهران 3 درصد کاهش یافت که بدین منظور دامنه نوسان از 5 درصد به 2 درصد کاهش یافت.
متن اطلاعیه ضرب العجل فوق دیروز چهارشنبه 1398.12.14 ساعت 18:52:00 در سایت فرابورس ایران منتشر شد که اتفاقات جالبی در پی خواهد داشت و در ادامه به تحلیل ماجرا می پردازیم..
متن اطلاعیه فوق در سایت فرابورس بدین شرح است:

اهمیت دامنه نوسان قیمتی
دامنه نوسان از روز شنبه 1398.12.17 برروی تمامی نماد های بازار (بغیر از بازار پایه قرمز) بر روی 2 درصد تنظیم خواهد شد و بازار پایه قرمز همچنان 1 درصد باقی خواهد ماند.
دامنه نوسان ابزاری کنترلی در بازار های سرمایه است. طیبعی است هر چه دامنه نوسان بیشتر باشد، ریسک ها هم بیشتر میشود. دامنه نوسان 10 درصد ممکن است در یک روز 10 درصد سود یا زیان محقق کند که در شرایط ویژه میتواند تا 20 درصد نیز رسد و در این شرایط میزان درصد از دست رفتن سرمایه برای یک روز 0.1 سرمایه خواهد بود و طرف دیگر معامله، 0.1 افزایش میزان سرمایه میباشد که به خودی خود نشان دهنده میزان ریسک موجود است. حال فرض کنید دامنه نوسان 5 درصد باشد که بطور متوسط میزان تغییرات در یک روز برای یک سهامدار 5 درصد بوده و در شرایط ویژه میتواند تا 10 درصد تغییر را به خود ببیند، میزان کاهش یا افزایش سرمایه 0.05 خواهد بود که با مقایسه حالت قبلی، ریسک کمتری دارا می‌باشد. خودتان دامنه نوسان 2 درصد را حساب کنید
دامنه نوسان، آنطور که از ظاهرش پیداست، کنترل کننده میزان سود و زیان سهامداران است. در بازار های خارجی که دامنه نوسان تعریف آنچنانی ندارد، میزان ریسک بسیار بالا بوده و احتمال از دست رفتن کل سرمایه در یک روز بسیار محتمل است! ولی دامنه نوسان تعریف شده در بورس تهران، نهایت ضرر یک روزه فرد 2 درصد خواهد بود (5 درصد سابق) و این را با 100 درصد در بازار های خارجی مقایسه کنید.
پس دامنه نوسان امری مهم در حفظ سرمایه محسوب می شود که حفظ سرمایه اولین رفتار هر فرد در بدو ورود به سرمایه گذاری است.


رشد بازار یا نزول؟
سوال خیلی مهم اینجاست که بازار با صعود همراه خواهد بود یا روند صعود را شکسته و آماده نزول می شود؟
جواب دادن به این سوال با رفتار احساسی و هیجانی، جواب اشتباهی خواهد بود، پس باید اول عوامل متعدد و سود سازی و روند بازار و سرمایه گذاری در ایران و از همه مهمتر، روان و رفتار مردم و بویژه سرمایه گذاران را خوب مطالعه کرد و شناخت.
به بررسی یک سری از این عوامل میپردازم:

رقابت بازار های موازی
همواره در امور زندگی، یک رقابتی خواه ناخواه مشاهده میشود و یکی از ارکان دو سیستم همکار است که در شرایطی که دو سیستم با هم در مواردی همپوشانی داشته باشند، وارد رقابت میشوند.
سرمایه گذاران و سرمایه داران همواره در تکاپو و جستجوی بهترین راه برای سرمایه گذاری سرمایه های خود هستند که بازار بورس و سایر بازار های موازی در این راه با هم به رقابت میپردازند تا سرمایه ها را به سمت خود جلب کنند.

میزان سود سازی بورس
همانگونه که در تصویر زیر مشاهده میکنید:

میزان رشد شاخص کل از اول سال 98 تا امروز (1398.12.15) را مشاهده میکنید که رشدی بالغ بر 210 درصد را با شیبی حدود 31 درجه را تجربه کرده است. اما در این بین اتفاقات مختلفی رخ داده است که پیش بینی افت میزانی از شاخص را داشته است ولی دلیل حجم نقدینگی و سرمایه روانه شده به بازار بورس، اجازه ی چنین اصلاحی را نداده است که ادامه این روند ممکن است اصلاح عمیق و سخت بزرگی را همراه داشته باشد. (حتی با توجه به واکنش بازار های جهانی به بیماری کرونا، بازار بورس با استقامت تمام قد نقدینگی ها، خم به ابرو نیاورد و به صعود بیش از پیش خودش پرداخت!)
البته بنده شاخص کل هم‌وزن را بیشتر مبنای صعود قرار میدهم چرا که نشان دهنده کلیت بازار بدون در نظر گرفتن ضریب شرکت هاست.

همانگونه که مشاهده میکنید، شاخص کل هم‌وزن از اول سال 98 تا امروز (1398.12.15) با رشدی بالغ بر 464 درصد! با شیبی حدود 26 درجه همراه بوده است که فرصت خاصی هم برای اصلاح نداشته است.

میزان سود سازی بازار های موازی
در مقابل به بررسی میزان رشد بازار های موازی در سال 98 میپردازم که بازار مسکن با توجه به رونق در اجاره بهای تابستان امسال ولی در کل نسبت به سال 97 رشد آنچنانی نداشته و در برخی موارد کاهشی نیز بوده است مقایسه شود با رشد قیمت مسکن که در سال 97، 92 درصد رشد داشت.
بازار خودرو را با مبنا قراردادن خودرو های پر فروش بررسی میکنیم که از شرکت سایپا (پراید) که در اسفند 97 حدود 47,500,000 تومان و در اسفند 98 حدود 61,000,000 تومان که موید رشد 28.42 درصدی و از شرکت ایران خودرو (پژو 405) که در اسفند 97 حدود 80,000,000 تومان و در اسفند 98 با دو قیمت 95,000,000 تومان و دوگانه سوز 120,000,000 تومان که موید رشد بترتیب 18.75 درصد و 48.15 درصد میباشد که با فرض رشد بالا، بازار خودرو در سال 98 حدود 50 درصد رشد داشته است.
بازار طلا با توجه به نمودار، طلا نیز در سال 98 حدود 40 درصد (39.98 درصد) با شیبی حدود 17 درجه رشد داشته است.
بازار سکه با توجه به نمودار، سکه نیز در سال 98 حدود 31.27 درصد با شیبی حدود 17 درجه رشد داشته است.
بازار ارز مبتنی بر قیمت آزاد دلار با توجه به نمودار، دلار آزاد نیز در سال 98 حدود 15.88 درصد با شیبی حدود 13 درجه رشد داشته است.
و بانک ها نیز در سال 98 مطابق با قانون سود قانونی 15 درصد و گاها 20 درصد نیز به سپرده ها اختصاص داده اند.

عطش بازار
با توجه به سود سازی بسیار خوب بازار سرمایه که ذکر شد و محدود شدن دامنه، احتمال تشکیل صف ها بسیار بالا است که در این صورت عطش برای معامله در بین سهامداران زیاد خواهد بود.
در بازاری که محدوده نوسان آن 2 درصد باشد و جذاب برای سرمایه گذاری باشد، عطش و ترغیب افراد به سمت آن زیاد خواهد شد که در نتیجه دامن زننده صف نشینی خواهد بود که البته باید سایر موارد تاثیر گذار نظیر روحیات افراد را هم مدنظر قرار داد.

تاثیر کوتاه مدت و بلند مدت
تاثیر عواملی که ذکر شد میتواند بصورت کوتاه مدت و بلند مدت بررسی کرد که طبیعتا در کوتاه مدت رفتار های جمعی را بیشتر شاهد خواهیم بود، رفتار هایی نظیر صف نشینی یا هم جهتی با بازار لحظه ای و هیجانی را شاهد خواهیم بود که به مرور زمان میتواند از این نوع رفتار ها (که بیشتر میتوان اسم تنش به آن نهاد) کاسته شود و معاملات به روند تحلیلی درست برگردد.
با توجه به قانون محدودیت یک ماهه معامله تازه واردان که چراغ مثبتی برای برقراری تحلیل ها در بازار بود و قانون حجم مبنا که حدوداً یک هفته از شروع آن هم نمیگذرد، موید افزایش حجم معاملات روان کننده بازار است که در جهت پیشبرد صحیح و درست روند بازار قدم برداشته شده است.
البته قانون با توجه به ذکر عبارت "قابلیت بازنگری در دوره 3 ماهه" به نظر موقتی میرسد ولی در صورت تمدید آن میتوان آثار بلند مدت آن را هم مورد بررسی قرار داد.
از تاثیر های منفی کاهش دامنه نوسان میتوان به کاهش نسبی جذابیت آن نیز اشاره کرد که حداکثر سود مورد کسب در یک بازه ی معین را با کاهش قابل توجهی روبرو میکند که البته با توجه به رشد شارپی بازار، کنترل آن کمی مقول تر بنظر می آید.

اعتماد مردمی و سرمایه گذاران
اما در طرف دیگر ماجرا، بحث اعتماد عمومی به چشم میخورد. قاعدتا وضع قوانینی که به یکباره انجام میگیرد و تصمیمات لحظه ای صورت میگیرد، به وجهه اعتماد عمومی هم ضربه زننده است که نیاز به توجه ویژه دارد. اینکه یک روز طرفدار سبز باشیم و یک روز قرمز، اعتماد ها در اذهان عمومی را خدشه دار میکند و با توجه به ماهیت بازار که سرمایه مردمی در آن وارد شده و محل سرمایه گذاری تلقی شده است، میتواند منجر به تصمیم گیری های عجولانه شود.

کارمزد 1.5 و دامنه 2 درصد!
بحث مهم دیگری که پیش می آید، میزان سود معامله در هر معامله است.
در بازاری که متوسط سود آن 2 در درصد بوده و آن هم اگر در سر فرصت اقدام به خرید نماید، نهایت سود هر فرد 0.5 درصد خواهد بود! که بسیار مضر برای تریدرهای بازار و نوسان گیران است. 
سوال اصلی اینجاست: چرا کامزد معاملات کاهش نمیابد؟
حتی الان که دامنه نوسان بر روی 2 درصد تنظیم شد، اصلا معقول بنظر نمی آید که کارمزد معاملات هم 1.5 درصد باشد!
حداقل انتظارات این است که همانند این قانون (حتی شده مثل این قانون موقتی باشد ولی باشد) قانون کاهش کارمزد ها را نیز تصویب کنند، در غیر اینصورت حجم قابل توجهی از بازار از فعالیت باز می‌ایستند که نشانه های خوبی نیست و دوباره بحث اعتماد و اعتماد عمومی و حتی اعتماد تریدر ها بعنوان نبض بازار خدشه دار خواهد شد و بدست آوردن اعتماد این قشر از بازار قطعا بسیار دشوار خواهد بود و ممکن است بازار از برخی حالت ها تهی شود!


به نفع سهامداران واقعی یا به ضرر سودجویان موقتی؟
حال بحث اول و آخر و مهم پیش می آید که در نهایت این قوانین به نفع چه کسانی بوده و به مذاق چه کسانی کاملا تلخ خواهد آمد؟
قطعا قوانین طرح شده در بازار سرمایه، با دید بلند مدتی وضع شده و یقینا حق و حقوق سهامداران واقعی مد نظر قرار میگیرد.
سهامداران واقعی و عمده و سهامدارانی که سالهاست در این بازار حضور دارند و نه صرفا به طمع پول! یقینا بر اساس اصولی استوار هستند که اولین و مهمترین اصول آن، همان حفظ سرمایه است.
سهامداران واقعی در این بازار بدنبال سود شارپی کردن و بی گدار به آب زدن نیستند!
آنها بر پایه اصول عقلانی متکی میشوند و بصورت حرفه ای به بازار نگاه میکنند.
هر چند، کسی از پول بدش نمی‌آید! هر چه سود بیشتر داشته باشند، به همان میزان بهتر است ولی آنها این را هم میدانند که "هر بالا رفتنی، بالاخره پایین آمدنی هم دارد" 
آنها در این بازار زندگی میکنند و قطعا بلندمدت به این بازار نگاه میکنند.
پس سهامداران واقعی در این بازار، برنده های واقعی خواهند بود. آنهایی که بلندمدت اندیشیده و بدنبال هیجانات بازار نمی روند.
حتی اگر اصلاح در بازار سرمایه رخ دهد، تنها کسانی میتوانند سود داشته باشند که بلندمدت بوده و سهامدار یک شرکت هستند نه نوسان گیر! (میتوانید بعنوان مثال میزان سود سازی دعبید از سال 90 91 تا 98 را مطالعه بفرمایید که حتی در بازار سال 92 که سقوط بلندی در بازار بورس به حساب می آید، با پشت سر گذاشتن آن نیز در سود های بالا حدود 21000 درصد هستند!)
بازار بورس، بازار اطلاعات است، و سهامداران و بورس بازان با اطلاع ترین و باآگاه ترین افراد هستند؛ زیرا برای تحلیل و دانستن آینده سهام، نیاز دارند در همه زمینه ها اطلاعاتی داشته باشند. اطلاعاتی که حاصل روز ها و ماه ها و سالها تلاش و زحمت بدست آمده، نه اطلاعاتی که در مدت کم و سریع بدست بیاید. کسانی موفق هستند که در کنار مطالعه فراوان، به تجربیات و رفتار های واقعی سهامداران نگاه کنند چرا که آنها هستند که سالها در این وادی بودند و پایین و بالای بازار را چشیده اند.
بازار باید صعود و نزول کند، همانند نبض انسان، چرا که اگر نبض نباشد  حیاتی هم نیست...

و اما چند توصیه به سهامداران و دوستان گرامی
 1. آموزش، آموزش و آموزش ببینید.
 2. تمرین، تمرین و تمرین کنید.
 3. عجله نکنید. مخصوصا در این بازار که با سرمایه خود وارد آن میشوید.
 4. رویای یک شبه پولدار شدن را از ذهن خود پاک کنید.
 5. بی گدار به آب نزنید و معقول به معامله بپردازید.
 6. با توجه به ماهیت سخت تحلیل های بنیادی، حتما بدنبال شناسایی سهام های بنیادی معرفی شده از فعالان واقعی بازار سرمایه (نه شبکه های اجتماعی) باشید و سعی کنید بنیادی تر باشید.
 7. به تحلیل های خودتان پای بند باشید.
 8. اصول حرفه ای بازار را یاد بگیرید و به حفظ سرمایه خود، قبل از سود کردن بیاندیشید.

با توجه به مطالب و فرآیند کلی که ذکر شد و کاهش نسبی جذابیت رشد سرمایه، احتمال میرود شنبه بازار بورس دچار شک شود و بسیاری از سرمایه ها از این بازار به سمت خروچ راهنمایی خواهند شد و احتمالاًً شنبه بعد از روز های سبز بورسی شاهد قرمز پوش شدن آن باشیم تا زمانی که حقوقی ها از بازار حمایت کنند و بازار برگردد، که بنظر کاری سخت و دشوار است.

موفق و پیروز باشید
سیدرضا مهرجویان
1398.12.15